To bock or not to bock (2)

In 2007 maakte PINT zich sterk voor een nadere omschrijving van bock. Terecht vond de organisatie dat de Bierverordening wel erg dun uitpakt met alleen die 15,5º Plato. Daarmee zou immers elk bier met een hoger stamwortgehalte een bock kunnen zijn. PINT stelde destijds daarom voor de naam uitsluitend te hanteren ‘voor bieren met een extractgehalte van de stamwort, uitgedrukt in gewichtsprocent, van 15,5 tot 18,0 en een kleur tussen 40 en 100 EBC. Het gebruik van kruiden is niet toegestaan.’

     Zoiets levert al wat meer houvast op (al ontbraken aanwijzingen over de cruciale moutsoorten en vergisting). Het heeft natuurlijk weinig geholpen, want zo invloedrijk is PINT niet. Officieel is nog altijd alleen dat stamwortgehalte uit de Bierverordening bepalend. Maar dat hoeft PINT er natuurlijk niet van te weerhouden haar omschrijving uit 2007 zelf wel te hanteren en te bepleiten. Bij het Bokbierfestival in de eerste plaats.
     In dat opzicht is het echter flagrant misgegaan.

Het Bokbierfestival (BBF) van PINT accepteert elk jaar zonder makke alles wat bock wordt genoemd. Op de bierlijst voor de editie 2015 staan 71 bovengistende (en nog drie Belgische), tegen 31 ondergistende (en een Belgische), zonder propere informatie over de voorgeschiedenis en het verschil. Diverse festivalbieren blijken bij nader onderzoek zelfs een stamwortgehalte te hebben dat lager is dan 15,5º Plato. Die bieren kunnen volgens de enige officiële maatstaf dus geen bock zijn. Zo'n nepbock mag volgens artikel 8  van de Bierverordening zelfs niet eens worden verkocht; en overtreding hiervan is blijkens artikel 14 strafbaar :). Dit jaar lijden overigens vier bocken uit België (van de vijf!) aan dit manco - maar Belgisch bock, dat is weer een heel ander onderwerp. Uit Nederland zijn er evengoed zeven die de norm niet halen en dus te 'slap' zijn. PINT, wat doen deze bieren op een ‘bokbier’-festival? En waarom doet u het tegenover de bezoekers voorkomen dat ze daarmee toch een bock drinken?

            Ook de door PINT zelf voorgestelde normen worden er met voeten getreden. Diverse festivalbieren blijken bij nader onderzoek met kruiden te worden gebrouwen. Negen stuks hebben een kleur minder dan 40 EBC, althans volgens de hier en daar rammelende bierlijst van het festival. Dat de IJbok een kleur van nota bene 19 EBC zou hebben, stuur ik met nevenstaande, heden door mijzelf gemaakte foto naar het rijk der fabelen.

            Bizar: PINT doet mee aan georganiseerde ontduiking van de Bierverordening én lijkt zijn eigen standpunten te ondergraven. ‘PINT stimuleert al sinds haar oprichting brouwerijen tot het maken van op traditionele wijze gebrouwen bieren, zonder overbodige of onnatuurlijke toevoegingen, filteringen en pasteurisatie,’ vindt de organisatie nog altijd van zichzelf. Niet meer dus. Terwijl brouwers hun traditionele best doen met louter en voldoende donkere mout en hop, krijgen anderen wier ‘bock’ te licht is (van stamwort of kleur) of overbodige toevoegingen bevat, dezelfde behandeling.

            Blijkbaar heeft PINT het 'traditioneel bier' uit zijn naam uit het oog verloren. Maar waarom dan nog die naam? En vooral die pretentie? Ik zou zeggen: ga lekker festivals organiseren en allerlei bieren drinken, en doe het niet langer voorkomen dat je ook voor erfgoed staat. Of ga daar duidelijk, serieus en vooral concreet mee aan de slag.

            Ook de onafhankelijke (toch?) 'vakjury' die tijdens het BBF het Beste Bockbier aanwijst, doet gewoon met PINT mee. Sowieso laat deze jury niets los over de normen die zij hanteert. Alleen dat zij schijnt te zoeken naar een bier ‘dat duidelijk aan alle typerichtlijnen voldeed met de juiste smaakbalans, geur en uiterlijke kenmerken’. Ja begot zeg, nogal wiedes, maar welke zijn dan die richtlijnen en kenmerken??

            Het is een gemiste kans; de kans die de jury heeft om bock, de oudste continu in Nederland gebrouwen biersoort (sinds 1872, oorlogsjaren uitgezonderd) en ooit het enige en laatste Nederlandse speciaalbier, een onderscheidende status te verlenen. De belangrijkste prijs, die voor de Beste Bock, zou naar de échte beste Nederlandse bock moeten gaan – ondergistend gemaakt, volgens de hierboven genoemde historisch gegroeide kenmerken en zonder ‘toevoegingen’. Het is doodeenvoudig om de nieuwe, innovatieve of anderszins afwijkende ‘bokken’ in een of meer 'vrije' categorieën te laten meedingen. Ik ben Gekke Henkie natuurlijk niet en weet uit ervaring dat daar fantastische bieren tussen zitten (forget daarbij de vruchtenbocken – neem de bovengistende dubbelbocken van Klein Duimpje en vooral De Pelgrim of de rookbocken van Mommeriete of Duits & Lauret). Bezoekers hoeven op deze manier niets te missen tijdens het festival of kunnen juist eenvoudiger hun keus maken. En het gaat dan wel zo eerlijk, overzichtelijk en met historisch besef.
            Klink ik nu als een ouwe lul en ben ik een zeiker? Best – maar dat is geen argument. Gaarne inhoud in het debat. Van bier houden betekent dat je het serieus moet nemen en dat ook moet laten zien. We willen toch allemaal dat het op grotere schaal verkrijgbaar wordt? Dat het in restaurants wordt geschonken? En dat het aureool van zuipdrank plaatsmaakt voor respect voor de biercultuur? De wijnwereld weet al lang hoe je de status van goede producten beschermt, met een Appellation Controlé of Denominazione di origine controllata. België heeft bij de EU een beschermde soortaanduiding gedaan gekregen voor lambiek en geuze. Het wordt tijd dat er voor bock ook een onderscheidend initiatief komt.

*Nagekomen bericht. De jury van de Beste Bock-competitie heeft de tweede prijs toegekend aan het bier van 't Goeye Goet, dat een stamwortgehalte van 14,5 heeft. Een bier dat dus 'duidelijk niet aan alle typerichtlijnen voldeed', om de woorden van de jury te parafraseren. Het verkeert immers een volle graad onder het wettelijk minimum voor bock. Volgens biermagazine.nl bestond de jury uit 24 bierkeurmeesters, bierexperts en biersommeliers uit Nederland. Vierentwintig. En niet een van hen heeft de technische gegevens op de bierlijst gecheckt? En dit opgemerkt? 'Brouwers stoppen hun ziel en zaligheid in het bier. Dan mag je verwachten dat de bieren met dezelfde passie en vooral ook deskundigheid worden beoordeeld door mensen die er echt verstand van hebben,' aldus de juryvoorzitter. Ga je schamen en je huiswerk overdoen, zou ik eerder zeggen.